سلامت نیوز: کم‌آبی زخم عمیقی است که چندسالی است بر زندگی ساکنان شهرستان‌های فریدن، فریدون‌شهر، چادگان و بوئین میاندشت استان اصفهان چنبره انداخته است. زخمی که با افزایش دمای هوا طی10 ماه گذشته دردناک‌تر شده و حالا به جان مناطق غربی و سرشاخه‌های زاینده‌رود همچون چشمه‌لنگان افتاده است. زخم ناشی از کاهش پوشش برف در مناطق کوهستانی، موجب کاهش رطوبت خاک شده و تشدید شرایط خشکسالی و تنش آبی را در سال زراعی 1400- 1399 رقم زده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، بر پایه آخرین الگوهای هواشناسی، وقوع بارش‌های پاییزی امسال نیز با تأخیر خواهد بود و در زمان موعود که آبان ماه است اتفاق نخواهد افتاد. از این‌رو پیش‌بینی می‌شود دوره خشکسالی و شرایط کم‌بارشی تا نیمه اول پاییز ادامه داشته باشد و قصه پر غصه عطش خاک و مردمان سرزمین گنبد سبز همچنان برسرزبان‌ها جاری باشد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص گفت: بسته مدیریت زاینده‌رود برای رفع مشکل کم‌آبی استان اصفهان به وزارت نیرو تقدیم شده است. در حال حاضر وزارت نیرو دفتری را در‌خصوص حوضه آبریز زاینده رود تأسیس کرده که ضروری است چنین دفتری نیز در خود استان تشکیل شود. وی با بیان اینکه اجرای طرح‌های احیای رودخانه زاینده‌رود با نقشه راه از سوی وزارت نیرو ضروری است افزود: فعال شدن کارگروه ملی احیای زاینده رود و تشکیل کارگروهی در زمینه پیشگیری و کنترل فرونشست زمین در کشور و توجه ویژه به استان اصفهان باید در دستور کار قرار گیرد.

وی بر اجرای طرح‌های مؤثر در زمینه پیشگیری و کنترل و تسریع اجرای طرح‌های تأمین آب تأکید کرد و اظهار داشت: دائمی بودن جریان آب در رودخانه زاینده‌رود، صدور مجوز وزارت نیرو برای استفاده استان از منابع آبی که در سمیرم و فریدون شهر وجود دارد، تأمین اعتبار برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و کنترل سیل در مناطق مختلف، اجرای طرح‌های تعادل بخشی از سوی وزارت نیرو با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، استانداردسازی پساب و آب‌های قابل برگشت در کشاورزی از جمله اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با تأکید بر جلوگیری از بارگذاری‌های جدید در حوضه آبی زاینده‌رود، گفت: تغییر الگوی کشت، تدوین ضوابط و آیین‌نامه‌های مرتبط با انجام تعهدات مهندسی در مقابل فرونشست که راه و شهرسازی دنبال می‌کند، ارزیابی ایمنی ساختمان‌ها، اصلاح و بازسازی شبکه شرب، احیای تالاب گاوخونی، اجرای شبکه جمع‌آوری و تصفیه و بازچرخانی پساب در شهرها، نشت‌یابی شبکه‌های آب شرب و فضای سبز و همچنین تکمیل سامانه‌های تله‌متری از مواردی است که باید برای مقابله با بحران کم‌آبی که عامل مهمی در ایجاد فرونشست زمین در این استان شده است به صورت جدی دنبال شود.

شیشه‌فروش با اشاره به اینکه اصفهان بحرانی‌ترین و پیچیده‌ترین شرایط خشکسالی و کمبود آب را تجربه می‌کند تصریح کرد: باید برنامه‌ریزی هدفمند و سریع برای تأمین آب حوضه زاینده‌رود اجرا شود چرا که امسال در تابستان شاهد پاییز زودرس بودیم و برگ درختان پیش از موعد زرد و خزان شد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به اینکه سازمان آب و فاضلاب سال گذشته 300 کیلومتر اجرای طرح‌های بازسازی شبکه‌های آب را انجام داده است، افزود: طی 3 ماه تابستان 326 روستا و 57 شهر در استان اصفهان کم‌آبی را تجربه کرده و دچار تنش آبی شده‌اند و این موضوع می‌طلبد که وزارت نیرو در راستای طرح‌های تأمین آب با تأمین اعتبار لازم اقدام ویژه به عمل آورد.

این مسئول با تأکید بر اینکه شرکت آب و فاضلاب در پاییز و زمستان با اجرای طرح‌هایی در شبکه‌های توزیع و انجام مانیتورینگ شبکه‌ها و هوشمندسازی در این زمینه در جهت رصد کم آبی اقدام خواهد کرد ادامه داد: آب منطقه‌ای باید در زمینه کنترل و نظارت بر برداشت‌های بالادست و تسریع و تکمیل بهره‌برداری و تأمین آب شرب اصفهان پیگیری و اقدام کند. همچنین تدوین برنامه مصرف بهینه آب و عبور از بحران فعلی آب و اصلاح و بازسازی شبکه‌های فرسوده، رفع نشت و اصلاح شبکه‌های آب محلی با هدف توزیع آب را شرکت آب و فاضلاب باید در دستور کار خود قرار دهد.

وی با بیان اینکه اصفهان 58 روز هوای ناسالم در تابستان را به علت گرد و غبار تجربه کرده است خاطرنشان کرد: فعال شدن کانون‌های گرد و غبار، تشدید فرونشست زمین، کم‌آبی و خشکی فضای سبز در نوار زاینده‌رود اتفاق افتاده است، این فضای سبز میراث طبیعی برای استان است و ضرورت دارد وزارت نیرو برای نجات و احیای زاینده‌رود اقدام جدی انجام دهد.

شیشه‌فروش خشک شدن چشمه‌ها به دلایل بارگذاری‌های بیش از حد روی رودخانه زاینده‌رود را یکی از عوامل مهم وضعیت فعلی بحران کم‌آبی در این استان خواند و عنوان کرد: برداشت‌های غیرمجاز، گرمی هوا، افزایش 2 تا 3 درجه‌ای دما در مناطق غرب و عدم بارش‌ها سبب خشکی منابع، چاه‌ها وچشمه‌ها از جمله چشمه‌لنگان شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان باتأکید بر اینکه در حال حاضر 19 درصد سد زاینده‌رود دارای آب است بیان داشت: 68درصد حجم سد نسبت به بلندمدت روند کاهشی را نشان می‌دهد. همچنین منابع سدهای دیگر استان در مناطق سمیرم، خوانسار و تیران و کرون بیش از 50 تا 60 درصد کاهش حجم نسبت به بلندمدت داشته است و این اتفاقات باعث خشک شدن چشمه‌ها شده است.

وی با اشاره به خارج شدن آب چشمه‌های فریدون‌شهر و سمیرم از استان گفت: یکی از درخواست‌های اصفهان این است که وزارت نیرو برنامه‌ریزی کند و به خود استان برای تأمین آب این مناطق که با بحران آب روبه‌رو هستند، مجوز دهد. به نظر می‌رسد مشکل کمبود آب در استان اصفهان فقط در مناطق خشک یا نیمه‌خشک استان نیست بلکه حتی ساکنان سرشاخه‌های زاینده‌رود که در زمستان با بارش خوب برف و باران مواجه است و محل تأمین آب برای فصول بعدی است برای تأمین ابتدایی‌ترین نیاز یعنی آب شرب با مشکل مواجه شده‌اند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه وضعیت منابع آبی اصفهان برای ورود به سال جدید زراعی خوب نیست عنوان کرد: پیش‌بینی هواشناسی این است که بارش‌ها در پاییز با تأخیر آغاز شود، اما این شرایط تغییرات اقلیمی باعث می‌شود بارش‌هایی نیز وجود داشته باشد به همین منظور دستورالعمل پیشگیری و کنترل سیلاب‌های ناگهانی در پاییز و زمستان را ابلاغ کرده‌ایم.

وی ادامه داد: با توجه به بررسی‌های انجام شده در استان عوامل وقوع سیل شامل دخل و تصرف غیرمجاز در حریم بستر رودخانه، برداشت بی‌رویه مصالح، تخریب پوشش‌های گیاهی و جنگلی و مراتع، تغییر کاربری، اجرای غیراصولی سازه‌های متقاطع روی رودخانه‌ها و آبراهه‌ها و انهار و پل‌ها، مسدود کردن رودخانه‌ها و آبراهه‌ها است و به همین منظور مطالعات و راهکارهای پیشگیری از سیل در استان به دست آمد.

وی تصریح کرد: پدیده فرونشست زمین نیز نتیجه برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی در اثر خشکسالی است. شرایط کم‌آبی استان باعث شده 400 هزار درخت کهن و قدیمی، در معرض خشکی قرار گرفته و حدود 37 هزار هکتار از باغات استان نیز در معرض تنش آبی است. همچنین 20 هزار هکتار از باغات به آبرسانی سیار نیاز دارند. خشکسالی، 44 هزار رأس از چهار گونه اصلی گونه‌های جانوری کمیاب را در خطر انداخته است. چون در زیستگاه آنها پوشش‌های علوفه‌ای از بین رفته و آب نیز در دسترس نیست، محیط زیست برای این گونه‌های جانوری آبرسانی سیار انجام می‌دهد.

این کارشناس ارشد با بیان اینکه حدود 100 هزار هکتار از اراضی حاصلخیز استان بویژه در شرق، زیر کشت نرفته و به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده است اظهار داشت: لازم است وزارت نیرو متناسب با نقشه راه زاینده‌رود، نسبت به احیای رودخانه و تأمین حقآبه کشاورزان اقدام کند.
وی با بیان اینکه برای کنترل و مدیریت این شرایط، ستاد مدیریت پایش و تنش آبی تشکیل شده است خاطرنشان کرد: بر این اساس، هوشمندسازی خطوط انتقال، مانیتورینگ شبکه، توزیع عادلانه آب، راه‌اندازی دیسپاچینگ مرکزی و نظارت بر توزیع آب برعهده آبفا گذاشته شد. همچنین دستورالعمل صرفه‌جویی ۵۰ درصدی آب در ادارات، آبیاری شبانه فضای سبز با آب غیر شرب، استفاده از لوازم کاهنده مصرف آب، نصب سایه‌بان بر کولرها و تعیین مدیر انرژی به ادارات ابلاغ شده است.

شیشه فروش افزود: علاوه بر این صنایع موظف شدند، سیستم‌های بازچرخانی و تصفیه آب طراحی کنند و مصرف آب شرب را 50 درصد کاهش دهند، شهرداری‌ها نیز برای آبیاری فضای سبز از آب غیر شرب استفاده و شبانه آبیاری خواهند کرد. بسته‌های تشویقی نیز برای مشترکان کم مصرف در نظر گرفته خواهد شد. مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه 38 دشت در استان، دارای وضعیت بحرانی است عنوان کرد: 25 ایستگاه بحرانی وضعیت در مناطق مختلف نصب شده که میزان فرونشست سالانه را بررسی و گزارش می‌کنند. بر این اساس میانگین نرخ سالانه فرونشست در دشت‌های استان اصفهان بین 15 تا 18 سانتیمتر است که رقم بالایی است.

وی با بیان اینکه بارش‌های پاییز با تأخیر خواهد بود بیان کرد: گرمای هوا، خشکی و عدم بارش‌ باعث فقر پوشش‌ گیاهی در استان شده است. همچنین وقوع پدیده حریق در مراتع استان تشدید شده است به‌طوری که از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۴۳ حریق در مراتع اتفاق افتاد و ۱۵۵ هکتار از مرتع‌های استان دچار آسیب شده است. این مسئول به تغییر الگوی کشت با توجه به بحران کم‌آبی اشاره و اضافه کرد: در حال حاضر باتوجه به بحران بی‌آبی 2 هزار کشت گلخانه‌ای در استان راه‌اندازی شده است که تأمین اعتبار برای افزایش چنین کشتی ضروری به نظر می‌رسد.

گلوی چشمه لنگان خشک شد
مدیر آبفای فریدون‌شهر نیز به چشمه لنگان به‌عنوان یک سرشاخه تأمین آب زاینده‌رود اشاره کرد و گفت: در شرایط عادی، میزان آبدهی چشمه لنگان به بیش از 7000 لیتر در ثانیه می‌رسد و این میزان آبدهی «چشمه‌لنگان» به‌عنوان تنها منبع تأمین کننده آب شرب فریدون‌شهر با 98 درصد کاهش نسبت به اردیبهشت امسال از 5000 به 80 لیتر در ثانیه رسیده است. وقوع خشکسالی‌های مستمر در دهه اخیر موجب کاهش شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و خشک شدن بسیاری از منابع آب محلی در فریدون‌شهر و روستاهای این منطقه شده است.

محمدرضا یبلویی با اشاره به اینکه در سه سال اخیر پنج حلقه چاه نیز در فریدون‌شهر حفر شد که به دلیل فقر شدید سفره‌های آب زیرزمینی، این چاه‌ها آبدهی لازم را نداشتند و همگی خشک شدند، افزود: چشمه لنگان تنها منبع تأمین کننده آب شرب در فریدون‌شهر و روستاهای این منطقه به شمار می‌رود که با کاهش آبدهی آن، تأمین آب پایدار روستاهای بادجان، سیبک، سدآب، میدانک اول و دوم، دره سیب و مجتمع روستایی قلعه سرخ با چالش مواجه می‌شود.
این مسئول با تأکید بر اینکه تاکنون بیش از 6 هزار انشعاب آب به مشترکان شهری و 2 هزار انشعاب به روستاییان در منطقه فریدون‌شهر واگذار شده است، تصریح کرد: مردم این شهرستان می‌توانند با مصرف بهینه آب، نقش مهمی در مدیریت منابع آبی و تأمین آب شرب پایدار ایفا کنند.